صدای قرقر یا سوت در خودروهای CVT (جعبه‌دنده پیوسته)
جعبه‌دنده پیوسته یا CVT (Continuously Variable Transmission) برخلاف جعبه‌دنده‌های اتوماتیک یا دستی معمولی، از تسمه یا زنجیر فولادی بین دو پولی متغیر استفاده می‌کند. این تسمه باعث می‌شود دنده‌ها به‌صورت پیوسته تغییر کنند. گاهی اوقات سیستم CVT ممکن است صدای سوت یا قرقر ایجاد کند که دلایل مختلفی دارد.
۱. ساییدگی یا آلودگی تسمه/زنجیر
علت:
تسمه CVT به‌طور مداوم تحت فشار و تغییر شکل قرار می‌گیرد. اگر سطح آن:
- ترک‌خوردگی یا فرسودگی داشته باشد،
- یا آلوده به روغن، خاک یا رطوبت شده باشد،
ممکن است به‌ویژه هنگام شتاب‌گیری، صدای «قرقر» ایجاد شود.
راه‌حل:
- بررسی دورهای تسمه توسط متخصص.
- تعویض تسمه در صورت فرسودگی (معمولاً هر ۵۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر، بسته به خودرو).
۲. روغن نامناسب یا کمبود آن
علت:
روغن CVT نقش حیاتی دارد؛ هم روانکاری تسمه و پولی‌ها را تأمین می‌کند و هم باعث خنک‌سازی سیستم می‌شود.
- اگر روغن کیفیت پایین داشته باشد یا دیر تعویض شود،
- یا سطح روغن پایین‌تر از حد مجاز باشد،
می‌تواند اصطکاک ایجاد کرده و باعث صدای «سوت» یا «فشفش» شود.
راه‌حل:
- استفاده از روغن مخصوص CVT و اجتناب از روغن معمولی.
- بررسی منظم سطح روغن و تعویض به موقع آن (هر ۴۰,۰۰۰ تا ۶۰,۰۰۰ کیلومتر).
نکته مهم: روغن CVT گرانروی متفاوتی نسبت به روغن جعبه‌دنده معمولی دارد و استفاده از روغن نامناسب باعث آسیب زودرس تسمه می‌شود.
۳. پولی‌های معیوب
علت:
پولی‌ها دو عدد قطعه هستند که تسمه بین آن‌ها حرکت می‌کند. مشکلات آن‌ها شامل:
- سوراخ شدن،
- لق بودن،
- یا سطح ناصاف،
که می‌تواند هنگام حرکت لرزش یا صدای «غرغر» ایجاد کند.
راه‌حل:
- بررسی وضعیت پولی‌ها توسط مکانیک متخصص.
- در صورت نیاز، تنظیم مجدد یا تعویض پولی‌ها.
۴. لقی یا تنظیم نادرست تسمه
علت:
اگر تسمه بیش از حد شل باشد یا تنظیم اولیه درست انجام نشده باشد،
ممکن است در دورهای پایین موتور صدای «قرقر» یا «تیکتیک» ایجاد شود.
راه‌حل:
- تنظیم دقیق تسمه توسط افراد متخصص با استفاده از ابزارهای خاص.
تشخیص صدای عادی از غیرعادی
صدای عادی:
- برخی خودروهای CVT (مثل نیسان، هوندا، تویوتا) کمی صدای «زوزه» یا «ملایم سوت» هنگام شتاب‌گیری دارند.
- این صدا مربوط به طراحی تسمه است و جای نگرانی ندارد.
صدای غیرعادی:
- صدای ناگهانی یا همراه با لرزش خودرو، کاهش شتاب یا گرم شدن بیش از حد جعبه‌دنده.
- در این موارد فوراً به متخصص مراجعه کنید.
نکات طلایی برای جلوگیری از صدای CVT
- استفاده از روغن مناسب: همیشه از روغن تأییدشده توسط سازنده استفاده کنید و هرگز آن را با روغن معمولی جایگزین نکنید.
- اجتناب از شتاب‌گیری ناگهانی: شتاب شدید باعث استهلاک سریع تسمه می‌شود.
- بررسی مرتب سطح روغن: حتی اگر خودرو هشدار ندهد، هر ۱۰,۰۰۰ کیلومتر سطح روغن را چک کنید.
- مراقبت از آلاینده‌ها: از فیلترهای هوای کثیف یا سوخت بی‌کیفیت استفاده نکنید، زیرا آلودگی می‌تواند عملکرد CVT را تحت تأثیر قرار دهد.